Ekonomi:
banner175
Denizli'nin kaybettiği ekonomi devleri
UYGAR MOTOR
 
1974 yılında çoğunluğu Almanya’da işçi olan gurbetçiler, Honaz’ın Kocabaş Beldesinde Uygar Motor’u kurdu. Türkiye’ye uygulanan ambargolara karşı yerli kalkınmanın öncülerinden olan Uygar Motor, motor üretimini başaramasa da traktör ve çekici motorunun döküm parçalarını üretmekte hayli başarılı oldu.
 
Uygar Motor’un üretimi motor parçaları kısa sürede ihraç edilir hale geldi. Motor parçaları ayrıca iç pazarın da ihtiyaçlarına ilaç oldu. Uygar Motor, iflas ettiğinde 9 bin 670 ortağı bulunuyordu.
 
Uygar Motor 1995’te mahkeme kararıyla iflas etti ve malları icra yoluyla 93 milyar liraya satıldı, para bankaya yatırıldı. 2002 yılına kadar faizlerle 2,3 trilyon liraya yükselen varlık nedeniyle iflas etmiş şirket dünya vergi tarihine geçti ve vergi rekortmeni oldu.
 
Bankadaki paranın yaklaşım 308 bin lirası vergi olarak devlete ödendikten sonra kalanlar, ulaşılabilen ortaklar arasında pay edildi, ulaşamayanların paraları ise devlete iade edildi.
 
BİR EMEK
 
Türkiye’nin en önemli elektronik üretim firmalarından Bir Emek (Birleşen Emekçiler) Elektrik Elektronik Sanayi A.Ş. tıpkı Uygar Motor gibi gudbetçi işçilerin paralarıyla 1974’te kuruldu. Kıbrıs savaşında yaşanan iletişim aksaklıkları nedeniyle yerli bir telsiz üretimi fikir edinilerek kurulan şirket iki kez telsiz ihalesine girip farklı nedenlerden ötürü üretime başlayamadı.
 
Bunun üzerine Philips’in Yugoslavya’daki fabrikasından televizyon getirtilerek incelendi ve yerli malı ilk 31 ekran siyah beyaz televizyon üretildi. Televizyona yerli olduğunu vurgulamak için fabrikanın da ismi olan Bir-Emek markası yaratıldı.
 
Sanayi Bakanlığı (nedense) Bir Emek’i istemez ve yerli bir firmayla anlaşmaya zorlar. Bir Emek, böylelikle Profilo’nun fason üreticisi olur. Türkiye’nin ilk 61 ekran televizyonu da Denizli’de üretilir, Bir Emek, renkli televizyon da üretir.
 
Bir Emek, telefon ve telefon santralleri de üretir. Ayrıca Bir Emek mühendisleri Türkiye’nin ilk bilgisayar ana kartını ve bilgisayar prototipini 1982’de üretmeyi başarmıştı.
 
Bir Emek’in kaderi de Uygar Motor’la aynı oldu ve mahkeme kararıyla 1986 sonunda iflas ettirildi.
 
Uygar Motor ve Bir Emek bölümleri için kaynak: Pamukkale Üniversitesi / Mehtap Sarıkaya  - Hatice Çoban (Alternatif Bir Ekonomik Model Olarak Halk Sektörü ve Denizli Örneği)

AZİM CİVATA
 
Ürettiği ürünler çok kişi tarafından bilinmese de Hallaçlar’da kurulu Azim Civata da bir işçi şirketiydi. 1970 yılında işçiler tarafından kurulan devletin de ortak olduğu şirket, somun, civata, perçin gibi bağlantı elemanları üretiyordu.
 
1993 yılında özelleştirilen fabrikanın çoğunluk hissesi Ankaralı Emta Holding’e aitti. Şirket 2008’de, ucuz Çin malları nedeniyle kar etmediği gerekçesiyle holding tarafından kapatıldı. Fabrika kapandıktan sonra arazisi ve ekipmanları satıldı.
 
GÖVEÇLİK İPLİK
 
Denizli’nin ilk özel iplik fabrikası Göveçlik İplik Sanayi ve Anonim Şirketi (GİPSAN) 1972’de kurulmuştur. Yurt içi ve yurt dışı çok ortaklı halk şirketi tecrübe üretimine 1975’te başlamıştır.
 
Denizli’nin önemli istihdam kaynaklarından biri olan iplik fabrikası, ihracata yönelmesiyle de öncülük yapmıştır. ABD ve birçok Avrupa ülkesine ihracat yapan fabrika, 1980’lerin başında kabuk değiştirmeye başlamış ve çok ortaklı yapıdan tek patrona doğru bir dönüşüm yaşamıştır.
 
1975’ten itibaren yoğun sendika mücadelelerine sahne olan fabrika, 1978, 1979 ve 1983 yıllarında ise yangınlar ile sarsılmıştır. Bu olumsuzluklar dahi fabrikada ki üretimin devam etmesine engel teşkiletmemiştir.
 
2002’den sonra ekonomik sıkıntılar fabrikanın işleyişi üzerinde olumsuz etkiler yapmıştır. Denizli sanayi ve tekstil tarihinin önemli bir parçası olan, ilk özel iplik fabrikası Göveçlik İplik Sanayi ve Anonim Şirketi 2007’de kapanmıştır.
(Doç.Dr. Ercan Haytaoğlu  - Henda Altınöz Pamukkale Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Denizli’de Öncü Bir Sanayi Kuruluşu: Göveçlik İplik Sanayi Ve Anonim Şirketi)
 
EMSAN

(Bahsi geçen marka satılarak halen üretime devam etmektedir. Haberin bu bölümü Denizli’de kurulu olan ve 1999’da iflas kararı alınan yönetim kısmını anlatmaktadır)
 
1972 yılında Doğan Demircioğlu öncülüğünde 5 iş adamı tarafından Kayhan’da kuruldu. Bir dönem çelik tencereye ismini veren markaydı. Denizli’nin kurumsallaşan ve dünya standartlarında üretim yapan ilk firmalarından olan Emsan, 2 bin kişinin çalıştığı dev bir tesisti.
 
1989’da 15 milyon doları ihracat, 60 milyon doları iç Pazar olmak üzere büyük bir ticaret hacmine sahip firma, 1994 ekonomik krizinde zora girdi.
 
Kredilerin tamamını döviz bazında kullanan firmanın bu krizde borcu bir gecede 3 katına çıktı. 1996’da firmaya Bahreyn merkezli bir finans kuruluşu el koydu, 1999’a kadar üretimi sürdürdü ama sonra fabrikayı kapattı.
 
banner209
Anahtar Kelimeler
Misafir Avatar
İsim
Yorum Gönder
Kalan Karakter:
Yorumunuz onaylanmak üzere yöneticiye iletilmiştir.×
Misafir Avatar
.... 6 yıl önce

gipsan ali baysal ölesiye kadar hem ihtacatlarına devam etmiş hemde güzel çalışmıştır ama oğlu olacak şahısa miras olarak düştükden sonra oğlu fabrikayı resmen batırmıştır işcilerin sendikalı olmaları gözune batmıstır kendi kazanırken işcilerin daha cok kazanması rahatsız etmiş ve firmayı kapatmıştır

Misafir Avatar
Ali TUZCU 7 yıl önce

vatandaş ve bir denizli'li olarak üzülüyoruz ama o zamanlarda görev yapan yerel yöneticilerin dar görüşlülüğü, diğer sermaye sahiplerinin fesatlığı ve devletin vurdum duymazlığı bu sonuçları doğurdu. sermaye sahipleri bu gün başınızda devlet var da kendinizi nasıl hissediyorsunuz? tarihimizi katletmekte üstümüze kimse yok.

Misafir Avatar
Nafiz Çıbıkçı 6 yıl önce

birde sümerbank vardı yatırım yapılmayarak önce zarar ettirildi sonra yok pahasına satıldı yazık bu memlekete yazık

Dikkat! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, pornografik, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.

UZUN GRUBU’NUN AİLE BULUŞMASI
Denizli’nin önde gelen şirketlerinden Uzun Grubu yıl sonu etkinliğinde çalışanlarıyla buluştu. Oyuncu...

Haberi Oku